.
***
***
.
Οι παροιμίες είναι σύντομες φράσεις – πεζές ή έμμετρες – που διατυπώνουν μεταφορικά ή αλληγορικά κάποια αποκρυσταλλωμένη γνώμη, βγαλμένη από την εμπειρία και τη σοφία της ζωής.
Εμφανίστηκαν στο στόμα του λαού και εξέφρασαν το απόσταγμα της κοσμοθεωρίας του, με σκοπό συνήθως παραινετικό και συμβουλευτικό.
Αποτελούν τυπικό είδος της λαϊκής παραδοσιακής λογοτεχνίας.
Είναι γνωστές σε όλους τους λαούς της γης. Οι ελληνικές επιβίωσαν σ’ όλη τη μακραίωνη διάρκεια του πολιτισμού μας και σε όλες τι ιστορικές περιόδους.
Μπορεί να έχουν την προέλευσή τους από το φυσικό περιβάλλον, από μύθους και παραμύθια, από την ιδιωτική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή των ανθρώπων, από ιστορικά συμβάντα κλπ. Στο νόημά τους συμπυκνώνονται εμπειρίες, έθιμα και κανόνες πατροπαράδοτης συμπεριφοράς.
Συχνά περικλείουν αντιφάσεις: «Όποιος βιάζεται σκοντάφτει.» αλλά και «το γοργόν και χάριν έχει»
Τις χρησιμοποιούμε στη καθημερινή μας ομιλία σαν παράδειγμα ή επιχείρημα που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση για την αλήθεια που περικλείει.
Χαρακτηριστικά των παροιμιών είναι η συντομία στη διατύπωση (λακωνικότητα), η αλληγορία, η επιγραμματικότητα, η θαυμαστή παραστατικότητα, η δεξιότητα και περιεκτικότητα του νοήματος, η δημοτικότητα των ιδεών και συχνά το πνευματώδες και σκωπτικό ύφος. Θα τις χαρακτηρίζαμε κρυπτογράφημα.
Μας δίνουν τη δυνατότητα να χαρακτηρίσουμε εύστοχα ένα πρόσωπο, να παραλληλίσουμε μια κατάσταση ή να υπονοήσουμε κάτι ή να δώσουμε ερέθισμα για κάποιο συνειρμό.
Ο πρώτος, που σύμφωνα με την παράδοση, ασχολήθηκε με τη συγκέντρωση και τη μελέτη των παροιμιών ήταν ο Πλάτωνας. Όμως ο Αριστοτέλης προχώρησε περισσότερο. Ασχολήθηκε με τη συλλογή και την ερμηνεία τους. Τις παρουσίασε στο «Περί παροιμιών» σύγγραμμά του. Επίσης οι «παροιμίες του Σολομώντα» γνώρισαν πλατιά διάδοση ως την Αναγέννηση.
Οι σύγχρονοι συλλογείς παροιμιών αντιμετώπισαν το πρόβλημα της ταξινόμησής τους. Ο Ιταλός Τζουζέπε Τζούση τις ταξινόμησε σύμφωνα με το περιεχόμενό τους.(Έρωτας –Γάμος –Οικογένεια – Θεός κλπ.) Ο Ν. Πολίτης τις κατέταξε αλφαβητικά ,σύμφωνα με το πρώτο γράμμα της κυριότερης λέξης. Την παροιμία « Ο Θεός αργεί, μα δε λησμονεί», την κατέταξε στο «θήτα» με βάση τη λέξη Θεός.
Ο πρώτος, που σύμφωνα με την παράδοση, ασχολήθηκε με τη συγκέντρωση και τη μελέτη των παροιμιών ήταν ο Πλάτωνας. Όμως ο Αριστοτέλης προχώρησε περισσότερο. Ασχολήθηκε με τη συλλογή και την ερμηνεία τους. Τις παρουσίασε στο «Περί παροιμιών» σύγγραμμά του. Επίσης οι «παροιμίες του Σολομώντα» γνώρισαν πλατιά διάδοση ως την Αναγέννηση.
Οι σύγχρονοι συλλογείς παροιμιών αντιμετώπισαν το πρόβλημα της ταξινόμησής τους. Ο Ιταλός Τζουζέπε Τζούση τις ταξινόμησε σύμφωνα με το περιεχόμενό τους.(Έρωτας –Γάμος –Οικογένεια – Θεός κλπ.) Ο Ν. Πολίτης τις κατέταξε αλφαβητικά ,σύμφωνα με το πρώτο γράμμα της κυριότερης λέξης. Την παροιμία « Ο Θεός αργεί, μα δε λησμονεί», την κατέταξε στο «θήτα» με βάση τη λέξη Θεός.
Με τις παροιμίες δεν πρέπει συγχέονται ρήσεις, γνωμικά και αποφθέγματα σοφών ή ποιητών και φιλοσόφων, που οι νεοέλληνες έχουμε ενσωματώσει στις παροιμίες…
.
.
*
Συγγενικές με τις παροιμίες ,αλλά διαφορετικές στην ουσία είναι ορισμένες παροιμιακές λέξεις και φράσεις που έχουν αποτυπώσει αποφθεγματικό τόνο π.χ «Θα σε κάνω του αλατιού.»
Αξιόλογο επίσης είδος είναι οι παροιμιόμυθοι μικροί μύθοι ή ιστοριούλες που θυμίζουν παροιμίες. Μπορεί να έχουν και μορφή διαλόγου…Γνώρισμά τους είναι η σάτιρα, η θυμόσοφη και γνωμική διάθεση.
Πολλοί ισχυρίζονται πως οι παροιμίες είναι ξεπερασμένο (παλιομοδίτικο) είδος του λόγου… και πως οι περισσότερες δεν συμβαδίζουν με το πνεύμα της εποχής…Κι έτσι να είναι η συλλογή τους έχει αξία… Ίσως να είναι κι αυτή μικρή προσφορά στη διατήρηση της παράδοσης και της γλώσσας μας, στους ύποπτους καιρούς που ζούμε…Κι οι νεότεροι ας χρησιμοποιούν όσες τους ταιριάζουν…
..
.
.
.
***
***
.
.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου